Έκθεση
«Τα κόμικς και οι επικριτές τους»
Το δυνατό ερέθισμα που προκαλεί η εικόνα και η μαγεία που
ασκεί ο εσκεμμένα απλοϊκός λόγος των κόμικς έχουν ως αποτέλεσμα να
προσφέρουν ψυχαγωγία και απόλαυση, καθώς με τις φανταστικές ή κωμικές τους
περιπέτειες απομακρύνουν τον αναγνώστη από την κούραση και τη ρουτίνα της
καθημερινότητας.
Οι φανατικοί επικριτές των κόμικς, ωστόσο,
υποστηρίζουν ότι πίσω από τους καλοκάγαθους ήρωες διακινούνται ποικίλα
ιδεολογήματα και πολύπλοκες φαντασιώσεις. Τα κόμικς ως επικοινωνιακό μέσο δρουν
με δύο τρόπους, εκπέμπουν δύο τύπους μηνυμάτων: με λανθάνοντα τρόπο, μέσω της
μεταβίβασης γενικών προτύπων σχέσεων και εξουσίας, π.χ. τις σχέσεις των παιδιών
με τους ενηλίκους, τις σχέσεις των δύο φύλων, αλλά και με φανερό τρόπο, μέσω
μηνυμάτων ιδεολογικά φορτισμένων, π.χ. απόψεις για τον στρατό, αντιμετώπιση
κοινωνικών προβλημάτων, βίαιες εικόνες κ.ά.
Κατά καιρούς τα κόμικς έχουν κατηγορηθεί ότι περιέχουν:
σαρκασμό, ειρωνεία, σάτιρα, αυθάδεια, φθόνο, εκδίκηση, απουσία ανθρωπιστικών
αισθημάτων, αντιδραστικό όραμα του κόσμου, προσανατολισμό προς έναν απάνθρωπο
τρόπο ζωής και κοινωνικής συμπεριφοράς με κίνητρα το κέρδος, το ατομικό βόλεμα,
το κυνήγι του πλούτου, τη λαχτάρα της δημοσιότητας. Επίσης, ότι προβάλλουν
κόσμους αταξικούς, με ήρωες που αδιαφορούν και αδρανοποιούνται απέναντι
στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, κόσμους γεμάτους καλούς και κακούς που αντιμάχονται
μεταξύ τους. Στα κόμικς, συνεχίζουν οι επικριτές, οι σχέσεις των ανθρώπων είναι
σχέσεις υποταγής κατώτερων προς ανώτερους. Κυριαρχεί η εξιδανίκευση και η
ωραιοποίηση των μορφωτικών και πολιτιστικών αξιών του σύγχρονου καπιταλισμού με
σκοπό της ζωής την καλοπέραση και τον άνευ ορίων καταναλωτισμό,
τονίζεται η αξία του χρήματος, προβάλλεται η βία και η επιθετικότητα ως κύρια
συστατικά της ζωής και ο πόλεμος παρουσιάζεται ως κύριος τρόπος εκτόνωσης της
ανδρικής πολυπραγμοσύνης, ενώ η αποδοχή της βίας των ισχυρότερων ως νόμος της
κοινωνίας.
Το δυτικό πολιτικό σύστημα παρουσιάζεται, εξάλλου, ανώτερο
από τα αντίστοιχα των λαών του Τρίτου Κόσμου, στους οποίους πρέπει να επιβληθεί
με κάθε θυσία. Στα κόμικς, επίσης, παρατηρείται η απουσία των γονέων και του
θεσμού της οικογένειας, ενώ η παρουσία της γυναίκας είναι παθητική. Επιπλέον,
μέσα από τα κόμικς προωθείται ο ρατσισμός και οι φυλετικές
διακρίσεις, ενώ απουσιάζουν εντελώς αισθητικές προδιαγραφές. Οι αρνητές των
κόμικς, ακόμα, διατυμπανίζουν την πεποίθησή τους ότι αυτά υποβιβάζουν τη
γλώσσα. Στα κόμικς η μεταβίβαση των μηνυμάτων γίνεται μέσα από την εικόνα, ο
γραπτός λόγος παίρνει δευτερεύουσα θέση και χρησιμοποιείται μόνο κατ’
ανάγκη.
Η απόσταση ανάμεσα στους αυστηρούς αφορισμούς ως την
ενθουσιώδη υποδοχή και το υμνολόγιο οφείλεται στο ότι κάθε πλευρά χρησιμοποιεί
διαφορετικά κόμικς ως βάση για τις τοποθετήσεις της. Οι επικριτές,
ταυτίζοντας όλα τα κόμικς μεταξύ τους, σχολιάζουν κυρίως αμερικάνικες εκδόσεις
και η άλλη πλευρά ανταπαντά με τα ευρωπαϊκά κόμικς (Αστερίξ) ή κάποιες
ιδιαίτερες περιπτώσεις τύπου Μαφάλντα. Ο Πέτρος Μαρτινίδης γράφει σχετικά: «Οι
μαχητικοί πολέμιοι και οι φανατικοί υποστηρικτές έχουν εξίσου άδικο,
επειδή έχουν, όλοι τους, εξίσου δίκιο. Κι αυτό συμβαίνει, γιατί οι αναφορές
τους μπορεί να στηρίζονται σε διαφορετικά παραδείγματα, σε διαφορετικά μεταξύ
τους έργα». Και καταλήγει: «…Οι άκριτοι ενθουσιασμοί για τα κόμικς ως τη
μοναδική μυθολογία της εποχής των πυραύλων είναι το ίδιο περιορισμένα χρήσιμοι
με τις πανικόβλητες κατακραυγές για τα κόμικς ως το μίασμα της κουλτούρας».
Στ. Γρόσδος, Η διδακτική της λογοτεχνίας -
Comic(o)παιχνίδια. Στο: Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού, τεύχος 71,
Σεπτ-Οκτ. 2011, 179-180 (διασκευή).
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80 - 100 λέξεις).
Β1. Με ποιον τρόπο δρουν τα κόμικς ως επικοινωνιακό μέσο,
σύμφωνα με τους επικριτές τους;
Να απαντήσετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων.
Β2.α. Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η συνοχή στην τέταρτη παράγραφο (Το
δυτικό πολιτικό σύστημα,... κατ’ ανάγκη) του κειμένου;
Β2.β. Ποια σχέση συνοχής σηματοδοτούν όλες οι διαρθρωτικές
λέξεις;
Γ1. Να
αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου με την έντονη
γραφή, με συνώνυμες ή σημασιολογικά ισοδύναμες λέξεις, ώστε να αποδίδεται
το ίδιο νόημα: εσκεμμένα, αδρανοποιούνται, προωθείται, τοποθετήσεις,
πολέμιοι.
Γ2. α. «Το δυνατό ερέθισμα που προκαλεί η εικόνα και η
μαγεία που ασκεί ο εσκεμμένα απλοϊκός λόγος των κόμικς έχουν ως αποτέλεσμα να
προσφέρουν ψυχαγωγία και απόλαυση...»:
Στην παραπάνω περίοδο λόγου να εντοπίσετε τις αναφορικές
προτάσεις και να τις χαρακτηρίσετε είτε ως παραθετικές είτε ως προσδιοριστικές,
ανάλογα με τις πληροφορίες που αυτές περιέχουν σε σχέση με τους
προσδιοριζόμενους όρους.
Γ2. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Γαρεφαλάκη Έφη
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση
Ιδιαίτερα μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα) .
Τηλ. +30 694.956.3452
