Τα δευτερόκλιτα επίθετα σχηματίζουν
παραθετικά με χαρακτήρα -ο- ή –ω- ως εξής:
|
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ σε -ότερος / -ότατος
|
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ σε -ώτερος / -ώτατος
|
|||
|
1. αν
προηγείται συλλαβή φύσει μακρόχρονη, δηλαδή μακρόχρονο φωνήεν ή δίφθογγος
η, ω,ου, ει, αι
π.χ. ξη-ρός, ξηρό-τερος, ξηρό-τατος γενναῖ-ος, γενναιό-τερος, γενναιό-τατος |
1. αν προηγείται συλλαβή
βραχύχρονη:
π.χ. νέ-ος, νεώ-τερος, νεώ-τατος σοφός, σοφώ-τερος, σοφώ-τατος |
|||
|
2. αν
προηγείται συλλαβή θέσει μακρόχρονη, δηλαδή βραχύχρονο φωνήεν και
ακολουθούν δυο ή περισσότερα σύμφωνα ή ένα διπλό -ζ-ξ, -ψ
π.χ. θε(ρμ)-ός, θερμό-τερος, θερμό-τατος ἔνδοξ-ος, ἐνδο(ξ)ό-τερος, ἐνδοξό-τατος
Επισήμανση!
Α)φύσει
μακρόχρονη συλλαβή σημαίνει :
φύσει(από τη φύση της) μακρόχρονη συλλαβή είναι αυτή, που έχει μακρό φωνήεν(-η, -ω) ή δίφθογγοι ( αι, -οι, -ει, -ου, -αυ, -ευ, -ηυ, -υι) και καταχρηστικοί δίφθογγοι: (-ᾳ, -ῃ, -ῳ) π.χ πτω-χός, πτωχότερος –πτωχότατος β)θέσει(λόγω της θέσης της) μακρόχρονη είναι αυτή που βρίσκεται πριν από 2 σύμφωνα ή διπλό σύμφωνο(ξ, ψ, ζ), π.χ. θε(ρμ)ός, θερμότερος - ἔνδο(ξ)-ος, ἐνδοξότερος)·
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ σε -ότερος /
- ότατος
|
3. όσα
λήγουν σε:
-ιος, -ιμος, -ικος, ινος π.χ. δόκιμος –δοκιμώτερος-δοκιμώτατος |
|||
|
4. όσα έχουν ως δεύτερο συνθετικό τις
λέξεις:
θυμός, κῦρος, λύπη, νίκη, τιμή, κίνδυνος, ψυχή π.χ. ἔγκυρος |
5. όσα λήγουν σε:
-ακος, -αλος, -αμος, -ανος, -αρος, -ατος,
πχ. δυνατός-δυνατώτερος-δυνατώτατος
ΠΡΟΣΟΧΗ: εξαιρείται το ἀνιαρός |
|||
|
6. τα επίθετα: ἀνιαρός, ἰσχυρός, ψιλός,
πρᾱος, λιτός, φλύαρος
πχ. ανιαρότερος-ανιαρότατος
|
4. όσα
λήγουν σε:
(-υρος, - χος, ) π.χ. ἥσυχος-ησυχώτερος-ησυχώτατος. |
Μερικά παραθετικά επιθέτων
διαμορφώνονται αναλογικά πρός τα παραθετικά άλλων επιθέτων και λήγουν όπως
αυτά:
(ἐλαφρὸς -ἐλαφρύτερος κατά το βαρύτερος,
(ἐλαφρὸς -ἐλαφρύτερος κατά το βαρύτερος,
χοντρὸς
-χοντρύτερος κατά το παχύτερος, αντί
για τα κανονικά ἐλαφρότερος,
χοντρότερος).
|
α)
-έστερος, -έστατος
|
||||||||||||||||||
|
Τα τριτόκλιτα επίθετα σε -ων, -ον
(γεν. –ονος):
καθώς και τα επίθετα ἄκρατος (= αυτός που δεν έχει ανακατευτεί με άλλον, ανόθευτος), ἄσμενος (= ευχαριστημένος), ἐρρωμένος (= δυνατός) καὶ πένης σχηματίζουν τα παραθετικά τους κατά τα παραθετικά των σιγμόληκτων επιθέτων σε -ης, -ες (ἀληθής, ἀληθέσ-τερος, ἀληθέσ-τατος)
|
||||||||||||||||||
|
Β) -ίστερος, -ίστατος
|
|||||||||||||||
|
Τα μονοκατάληκτα επίθετα ἅρπαξ, βλάξ, λάλος (= φλύαρος),
κλέπτης, πλεονέκτης
σχηματίζουν τα παραθετικά τους σε
-ίστερος, -ίστατος (κατὰ τὰ παραθετικά του ἄχαρις: ἀχαρίστερος,
ἀχαρίστατος)
|
ΑΝΩΜΑΛΑ
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
Τα επίθετα αυτά είναι:
Τα επίθετα αυτά είναι:
|
Θετικός
|
Συγκριτικός
|
Υπερθετικός
|
|
αἰσχρός, -α, -ον
|
ὁ,ἡ αἰσχίων, τὸ αἴσχιον
|
αἰσχιστος, -η, -ον
|
|
καλός, -η, -ον
|
ὁ, ἡ καλλίων,
τὸ κάλλιον
|
κάλλιστος, -η, -ον
|
|
μέγας - μεγάλη - μέγαν
|
ὁ, ἡ μείζων,
τὸ μεῖζον
|
μέγιστος, -η, -ον
|
|
ἀγαθός, -η, -ον
|
(ὁ, ἡ ἀμείνων,
τὸ ἄμεινον)
(ὁ, ἡ βελτίων, τὸ βέλτιον) (ὁ, ἡ κρείττων, τὸ κρεῖττον)
ὁ,
ἡ λῴων, τὸ λῷον
|
ἄριστος, -η, -ον
βέλτιστος, -η, -ον κράτιστος, -η, -ον λῷστος, -η, -ον |
|
κακός, -η, -ον
|
ὁ, ἡ κακίων,
τὸ κάκιον
ὁ, ἡ χείρων, τὸ χεῖρον |
κάκιστος, -η, -ον
χείριστος, -η, -ον |
|
μικρός, -α, -ον
|
ὁ, ἡ ἐλάττων, τὸ ἔλαττον ὁ, ἡ ἥττων, τὸ ἧττον |
(ἐλάχιστος,
-η, -ον
(ἐπιρρ. ἥκιστα ) |
|
ὀλίγος, -η, -ον
|
ὁ, ἡ μείων, τὸ μεῖον
|
ὀλίγιστος,η,ον
|
|
πολύς - πολλή - πολύ
|
ὁ, ἡ πλείων, τὸ πλέον
|
πλεῖστος, -η, -ον
|
ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΤΩΝ ΑΝΩΜΑΛΩΝ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΩΝ
Ο συγκριτικός βαθμός των ανωμάλων παραθετικών κλίνεται κατά τα δικατάληκτα τριτόκλιτα επίθετα της γ΄ κλίσης : ὁ,ἡ σώφρον, το σωφρον.
π.χ. ὁ,ἡ βελτίων, τὸ βέλτιον ΚΛΙΣΗ
|
Ενικός αριθμός
|
Πληθυντικός αριθμός
|
|||
|
Ον.
|
ὁ, ἡ βελτίων
|
τὸ βέλτιον
|
οἱ, αἱ βελτίον-ες ή βελτίους
|
(τὰ βελτίον-α ή βελτίω
|
|
Γεν.
|
τοῦ,τῆς βελτίον-ος
|
τοῦ
βελτίον-ος
|
τῶν
βελτιόν-ων
|
(τῶν
βελτιόν-ων
|
|
Δοτ.
|
τῷ, τῇ βελτίον-ι
|
τῷ
βελτίον-ι
|
τοῖς, ταῖς
βελτίοσι(ν)
|
(τοῖς
βελτίοσι(ν)
|
|
Αιτ.
|
τόν, τὴν βελτίον-α ή βελτίω
|
τὸ βέλτιον
|
τούς, τὰς βελτίον-ας ή βελτίους
|
(τὰ βελτίον-α ή βελτίω
|
|
Κλητ.
|
ὦ βέλτιον
|
ὦ βέλτιον
|
(ὦ) βελτίον-ες ή βελτίους
|
(ὦ) βελτίον-α ή βελτίω
|
ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΑ
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
Σχηματισμός :
Συγκριτικός : μᾶλλον+ θετικός βαθμός επιθέτου
Υπερθετικός: μάλιστα+ θετικός
βαθμός επιθέτου
π.χ. ἐπιμελής, μᾶλλον ἐπιμελής, μάλιστα
ἐπιμελής.
Παρατηρήσεις
στα περιφραστικά παραθετικά:
Σχηματίζουν
τα παραθετικά τους μόνο
περιφραστικά οι μετοχές και μερικά μονοκατάληκτα επίθετα που
χρησιμοποιούνται και ως ουσιαστικά.
- μετοχές:
δυνάμενος – μᾶλλον δυνάμενος – μάλιστα δυνάμενος
συμφέρων – μᾶλλον συμφέρων – μάλιστα συμφέρων
- μονοκατάληκτα ἐπίθετα:
εἴρων – μᾶλλον εἴρων – μάλιστα εἴρων΄
Έτσι και τα εὔελπις, κόλαξ, ὑβριστής, φιλόγελως κ.ά.
Παρατήρηση στα παραθετικά των επιθέτων!
Μερικά επίθετα δεν σχηματίζουν παραθετικά, γιατί φανερώνουν ιδιότητα, ποιότητα ή κατάσταση που δεν παρουσιάζει βαθμούς. Τέτοια επίθετα είναι όσα φανερώνουν:
α) ύλη: π.χ. λίθινος, ἀργυροῦς, γήινος
β) τοπική ή χρονική σχέση: π.χ. χερσαῖος, θαλάσσιος, θερινός, ἡμερήσιος
γ) μέτρο: π.χ. σταδιαῖος, πηχυαῖος
δ) καταγωγή ή συγγένεια: π.χ. πατρῷος, μητρικός
ε) μόνιμη κατάσταση: π.χ. θνητός, νεκρός ,αθάνατος.
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ
α) επιρρήματα σε -ως που παράγονται από επίθετα.
πχ. (δίκαιος),( δικαίως, δικαιότερον, δικαιότατα)
πχ.(σοφός), (σοφῶς, σοφώτερον, σοφώτατα)
πχ.(ἀληθής), (ἀληθῶς, ἀληθέστερον, ἀληθέστατα)
ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ
β)
|
Θετικός
|
Συγκριτικός
|
Υπερθετικός
|
|
εὖ
|
ἄμεινον
βέλτιον κρεῖττον |
ἄριστα
βέλτιστα κράτιστα |
|
ὀλίγον
|
μεῖον
ἔλαττον ἧττον |
ὀλίγιστα
ἐλάχιστα ἥκιστα |
|
πολὺ
|
πλέον
|
πλεῖστα ή πλεῖστον
|
κακως χειρον,κάκιον χείριστα, κάκιστα
καλως κάλλιον κάλλιστα
γ) Το επίρρημα μάλα (= πολύ),
θετικός. μάλα, συγκριτικός. μᾶλλον, ὑπερθετικός. μάλιστα
Γαρεφαλάκη Έφη
Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση
Φιλολογικά μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα)
Τηλ. +30 694.956.3452
Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση
Φιλολογικά μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα)
Τηλ. +30 694.956.3452
